Sistematik Risk Türleri

Sistematik risk bir önceki yazıda belirtildiği üzere çeşitlendirme yoluyla azaltılamayan risk türüdür. Sistematik risk, ekonomik, politik ve sosyal koşullardan kaynaklanır. Sistematik riske örnek olarak şunlar verilebilir.

• Enflasyonda olan değişim. 
• Sıkı para politikasına geçilmesi
•  Faizlerde uzun süre değişiklik olmaması Dış ticaret sınırlamaları
• Komşu ülkenin savaşa girmesi vb.

              a) Enflasyon Riski

Bu risk türünde fiyatlar genel seviyesinin yükselmesi sonucu paranın satın alma gücündeki düşüş, yatırımların verimliğini azaltması söz konusudur. Farklı türdeki varlıklar enflasyondaki değişimlerden farklı türde etkilenmektedir. Sabit getirili menkul kıymetler enflasyon oranından olumsuz bir şekilde etkilenirken, hisse senetleri, enflasyon artışıyla firmanın satış ve karları artıyorsa olumlu şekilde etkilenmektedir.

b) Kur Riski

Kur riski ithalatçı ve ihracatçıyı etkileyen bir risk unsurudur. İki ülke arasındaki para birimlerinin paritesi değişmesi ticaret politikasının değişmesini beraberinde getirecektir. Malların fiyatlarının yerli para cinsinden sabit kalması durumunda bile, değişen kurlar iki ülkedeki malların fiyatlarını göreceli olarak değiştirmektedir ve arz talep ilişkisi etkilenmektedir.

c) Faiz Oranı Riski

Piyasadaki faiz oranlarının değişmesi menkul kıymetlerin getirilerini de değiştirecektir. Diğer koşullar sabit kalmak üzere, faiz oranlarındaki yükselmeler, menkul kıymetlerin fiyatlarının düşmesine neden olmaktadır. Piyasa faiz oranlarının yükselmesi sabit getirili menkul kıymetlerin fiyatını düşürür ve getirisini azaltırken, faiz oranlarındaki düşme, faizden elde edilecek gelirin düşmesi yatırımcıyı hisse senedi gibi menkul değerlere yöneltir bu da borsada işlem gören hisse senetlerinin değer kazanmasını sağlar. Piyasada ucuz maliyetli kredi bulunabilmesi borsaya para girişini artırır ve hisse senedi yatırımlarına olan talebin artması ve getirilerin yükselmesini sağlar.

d) Piyasa Riski

Politik ekonomik ve sosyal faktörlerin yanında yatırımcının davranış ve tercihlerindeki değişimlerden kaynaklanan risk, piyasa riskidir. Piyasada yaşanan ekonomik gelişmeler yatırımcı kararlarını etkileyecektir. Ekonomik büyümenin yavaşlamaya başlaması, resesyon tehlikesinin ortaya çıkması gibi kötü haberler borsanın değer kaybetmesine neden olacaktır.

Piyasa riski, finansal varlık fiyatlarının değişiminden kaynaklanan risktir. Özellikle son yıllarda internet kullanımın artması piyasada dolaşan bilgilere yatırımcıların daha kolay ve çabuk ulaşmasını sağlamakta ve bu da bir piyasa riski oluşturmaktadır. Piyasa da bir hisse senedi hakkında olumsuz bilgilerin ortaya çıkması, kayıp yaşamak istemeyen yatırımcıların ellerindeki hisse senetlerini bir an önce satmayı düşünmesine yol açacak, söz konusu hisse senedi hızla değer kaybedecektir. Kredi notunun artması, ekonominin krizden çıkışının hızlanması gibi iyi haberlerin ortaya çıkması halinde bile, yatırımcılar işlemlerini alım yönünde yapacaklardır. Tüm bu gelişmelerin önceden tahmin edilememesi ise piyasaya yönelik bir risk unsurunu temsil etmektedir.

e) Politik Risk

Politik risk bir ülkede meydana gelen siyasi ve toplumsal düzenin bozulmasına yönelik oluşan risk unsurudur. Örneğin ülkede iç karışıklık çıkması, komşu ülkelerle siyasi gerginlikler yaşanması vb. durumlar ortaya çıktığında ekonomik ve siyasi istikrarın bozulacağı düşüncesi piyasalarda satış yönünde eğilim olmasına neden olacaktır.